zondag 21 oktober 2012

Meeuw aan een stokje

Gisteren fotografeerde Jan Zorgdrager een van onze meeuwen op de Wilhelminasluis in Zaandam. de vogel was geringd door Hans Keijser en Evert Eijkelenboom op 10 juli 2012 op Europoort.
Het viel het Jan op dat de betreffende meeuw een saté prikker in z'n achterste (cloaca) had zitten.
Dergelijke saté-prikkers heb ik weleens vaker waargenomen door de krop van meeuwen o.a op de vuilstortplaats van Bergen op Zoom en die van Nieuwdorp. Maar een saté prikker in de achterkant is nieuw voor mij. Dergelijke schade wordt mijns inziens opgelopen tijdens het foerageren op onnatuurlijke voedselbronnen als vleesverwerkende bedrijven, open vuilstorten, vuiloverslagstations of huisvuilzakken in stedelijk gebied. Ik verwacht niet dat hier sprake is van dierenmishandeling, alhoewel er een hoop rare figuren rondlopen. Jan zag dat de vogel overigens nog wel een normale "meeuwen stoelgang" had. Hopelijk raakt de vogel snel verlost van zijn nieuw aanhangwagen.

20-10-2012 Zaandam, Wilhelminasluis (Jan Zorgdrager)
20-10-2012 Zaandam, Wilhelminasluis (Jan Zorgdrager)

Eerste broedgeval Pontische meeuw Nederland

Hieronder een kort verslag over het eerste succesvolle broedgeval van een Pontische meeuw (Larus cachinnans) in Nederland door PieterGeert Gelderblom. 

Sinds enkele jaren bevindt zich op de landtong tussen het stuwcomplex en de schutsluis in de Nederrijn bij Amerongen een kleine kolonie Kleine mantelmeeuwen Larus fuscus en Zilvermeeuwen L. argentatus. Zowel in 2011 als in 2012 broedde er tevens een adult man Geelpootmeeuw L. michahellis, beide keren gepaard met een Zilvermeeuw. Weliswaar is het stuweiland zelf niet vrij toegankelijk, maar vanaf de zuidoever van de Nederrijn is het grootste deel van de kolonie prima te overzien.

Op 20 mei 2011 ontdekte ik op deze plek een solitaire vierde kalenderjaar man Pontische Meeuw L. cachinnans. De vogel droeg een metalen clipring om de linkertarsus, maar vanwege de afstand kon deze niet kon worden afgelezen. Gedurende het hele broedseizoen werd hij onregelmatig in de kolonie aangetroffen. Bij de laatste waarneming van dat jaar, op 6 augustus, baltste de vogel naar een adult vrouw Zilvermeeuw.

Op 3 maart 2012 bleek dezelfde (al dan niet helemaal zuivere) Pontische Meeuw opnieuw op het stuweiland aanwezig. De vogel was nu duidelijk gepaard met een adult vrouw Zilvermeeuw en liet herhaaldelijk zijn long call  horen, in de voor deze soort karakteristieke ‘albatroshouding’ (cf. Klein et al 2003). Op 10 maart was ik getuige van een copulatie. Na afloop sleepten beide echtelieden weliswaar al wat speels met nestmateriaal, maar het duurde tot 27 april voor er serieuze nestbouw werd waargenomen. Op 2 mei zat zowel het mannetje als het vrouwtje af en toe op het nest, terwijl er ook nog wat laatste plukjes mos werden aangesleept. In de eerste week van mei moeten de eieren zijn gelegd – voor Zilvermeeuw is dat normaal, voor Pontische Meeuw aan de late kant (cf. Skórka et al 2005).

 Nest Pontische meeuw x Zilvermeeuw (PieterGeert Gelderblom)

 Op 16 en 25 mei bezochten Roland-Jan Buijs en ik de landtong. In het nest van het broedpaar Pontische Meeuw x Zilvermeeuw bleken drie eieren te liggen. Het vrouwtje werd op het nest gevangen en voorzien van witte tibiaring [7.C]. Helaas slaagden we er op beide data niet in het mannetje te vangen.

Op 2 juni zag ik het mannetje voedsel uitbraken bij het nest, maar op dat moment was de vegetatie rond het nest al zo hoog dat ik vanaf de zuidoever van de Nederrijn niet kon zien of er jongen waren. Twee weken later werd mijn vermoeden echter bevestigd: door de kolonie banjerde een jonge meeuw, op de voet gevolgd door een trotse vader cachinnans!

 Pontische meeuw met zijn nazaat (PieterGeert Gelderblom)

Tijdens mijn wekelijkse observaties zag ik de pluizenbol in rap tempo uitgroeien tot een flinke juveniele meeuw. De vogel onderscheidde zich van een jonge Zilvermeeuw door een relatief dunne snavel, vrij donkere buitenste grote dekveren, donkere tertials met een vage subterminale tekening en een scherp afgetekende staartband.

 Hybride Pontische meeuw x Zilvermeeuw (PieterGeert Gelderblom)

Op 7 juli noteerde ik de eerste vliegoefeningen, hoewel nog niet alle slagpennen volgroeid waren. In de tweede week van augustus werd de vogel voor het laatst waargenomen (door Ted Hoogendoorn), terwijl hij in oostelijke richting over de Nederrijn vloog. De beide ouders zijn ten minste tot in september nog af en toe waargenomen in de kolonie.

Blijkens Skórka et al (2005) eten de Poolse broedvogels hoofdzakelijk vis en afval. Het is niet goed bekend waarvan het Amerongse broedpaar leefde. Eén keer zag ik beide partners plukken aan een dode Grauwe Gans Anser anser, één keer zag ik hoe de Pontische Meeuw een Grauwe Gans een ei afhandig maakte en één keer zag ik hem zijn jong een (ongedetermineerde) vis voeren. In tegenstelling tot twee lokaal geringde Zilvermeeuwen zijn de Pontische Meeuw en zijn partner tijdens het broedseizoen geen enkele keer aangetroffen op de vuilstort van Barneveld, op 25 km afstand van de kolonie.


LITERATUUR

Klein, R. en Buchheim, A. Die Albatrospose der Steppenmöwe Larus cachinnans. Limicola 17 (2003): 21-26.
Lenda, M., Zagalska-Neubauer, M., Neubauer, G. en Skórka, P. Do invasive species undergo metapopulation dynamics? A case study of the invasive Caspian Gull, Larus cachinnans, in Poland. Journal of Biogeography 37 (2010): 1824-1834.
Skórka, P., Wójckik, J. en Martyka, R. Colonization and population growth of Yellow-legged Gull Larus cachinnans in southeastern Poland: causes and influence on native species. Ibis 147 (2005): 471-482.
Snow, D.W. en Perrins, C.M. The Birds of the Western Palearctic. Oxford University Press, New York, 1998.

vrijdag 19 oktober 2012

Als familie op pad...

Afgelopen weekend zag Miguel Juan van het Madrid Gull Team (http://www.madrid-gull-team.blogspot.nl/) op de vuilstort van Pinto (Madrid) twee projectvogels van mij die een ouder - kindrelatie hebben.
Het gaat om het mannetje kleine mantelmeeuw W[7.V] en zijn nakomeling W[9.V].
W[7.V] is op 25 mei 2012 geringd op het sluizencomplex van Amerongen (Utrecht). In deze binnenland kolonie broeden enkele tientallen paren kleine mantelmeeuw en zilvermeeuw. Tijdens deze ringactie had W[7.V] 3 eieren. Op 27 juni 2012 is W[9.V] geringd. Door waarnemingen van PieterGeert Gelderblom is de ouder-kindrelatie in de loop van juli vastgesteld. Dit is gebeurt middels waarnemingen van bedelen en uiteindelijk gevoerd worden in de kolonie. Op 26 augustus hebben beide vogels weliswaar de kolonie verlaten maar worden zij wel samen gespot nabij Houten in de Honswijkerwaarden (Utrecht). Ook hier wordt de ouder-kind relatie nog eens bevestigd door waarnemer Bram Borkent.
Bram weet beide vogels op de plaat te zetten en tot 13 oktober horen we niks meer van dit duo.

W[7.V] 26-08-2012 Houten, Honswijkerwaarden (Bram Borkent)

W[9.V] 26-08-2012 Houten, Honswijkerwaarden (Bram Borkent)

Op 13 oktober ziet Miguel Juan in een rustende groep van 2.000 kleine mantelmeeuwen beide vogels terug, weliswaar niet direct naast elkaar maar wel in een sub-groep van de in totaal 10.000 verblijvende kleine mantelmeeuwen op deze vuilstortplaats. Pinto ligt  op een hemelsbrede afstand van zo'n 1.600 km van Amerongen waar W[9V] uit het ei kroop eerder dit jaar. Het is voor mij het eerste geregistreerde geval van een familierelatie die op zo'n grote afstand van de geboorteplaats nog bij elkaar is. Doorgaans gaan meeuwen vrij vlot na het broedseizoen hun eigen weg, om elkaar dan in het voorjaar weer in de kolonie aan te treffen. Het prikkelt eens te meer om meer gericht jongen van geringde ouders te ringen.

woensdag 17 oktober 2012

Algarve highlights...

Afgelopen week kreeg ik 25 gekleurringde kleine mantelmeeuwen teruggemeld uit de Algarve. Collega-ringer Paul Veron uit Guernsey was er een week op uit getrokken om o.a. ringen af te lezen aan de Portugese Zuidkust. Al enkele jaren achter elkaar trekt Paul in oktober of november naar de omgeving van Quarteira/Portimao om ringen af te lezen.

De Algarve kent een actieve visvangst met bijbehorende havens. Op de stranden van de Algarve kunnen vooral in de vroege ochtend grote aantallen kleine mantelmeeuwen aanwezig zijn. Zoals te zien is op onderstaande foto.

Quarteira strand, oktober 2012 (Paul Veron)


Voor het aflezen op het strand moet je vroeg uit de veren want al snel komen er joggers en mensen hun hond uit laten en valt de groep meeuwen uiteen of trekt naar zee. De zogenaamde "turnover" aan meeuwen is hier enorm, iedere dag zitten er andere vogels op het strand. Uit een analyse van mijn waarnemingen uit die hoek van Portugal blijkt dat er veel uitwisseling is met het Spaanse district Huelva. Waarschijnlijk vliegen de meeuwen achter de vissersboten aan en zoeken na het foerageren het strand op. Naast stranden zijn ook de havens in trek bij de meeuwen. Hier worden de gevangen vissen verder verwerkt en rusten de meeuwen vaak op aanwezige parkeerplaatsen waar de ringen vrij eenvoudig zijn af te lezen.

Portimao vissershaven, oktober 2012 (Paul Veron)

Ook is er een vuilstortplaats bij Porto do Lagos waar redelijke aantallen kleine mantelmeeuwen foerageren. Hier zag Paul ook diverse van onze projectvogels.  Van de 25 geringde kleine mantelmeeuwen waren 7 exemplaren in eerdere winters ook in de Algarve waargenomen (stamgasten). De verdeling van de herkomst was als volgt:

Moerdijk            12 ex.
Maasvlakte         5 ex.
Europoort           4 ex.
Vlissingen-Oost   1 ex.
Arnhem               1 ex.
Zele-Heikant (B) 1 ex.

Naast ringen van ons project zag Paul geringde kleine mantelmeeuwen van zijn eigen project op Guernsey zie ook: http://guernseygulls.blogspot.nl/ maar ook van diverse andere Europese kleurringprojecten. Het blijft altijd een apart gezicht om zoveel nationaliteiten op 1 strand te zien staan.


Y[7C] 14-6-2007 geringd als nestjong op Moerdijk, 3-10-2012 Vissershaven Portimao (Paul Veron)


 NLA. 5470140 geringd als nestjong op Europoort, 7-7-2012, 5-10-2012 Vissershaven Portimao (Paul Veron)

 Vissersboot vaart Vissershaven Portimao binnen (Paul Veron)

maandag 8 oktober 2012

Opnieuw nieuws uit Tunesië

Vandaag opnieuw nieuws uit Tunesië, Foued Hamza was gisteren wederom actief in de Golf van Gabés.
In een groep van circa 1.300 Kleine mantelmeeuwen zag Foued Z[Y8]. Z[Y8] is geringd op 9 juli 2010 op de Sassenplaat in het Hollands Diep. Na het ringen is de vogel op 29 september 2011 op een vuilstort in het Franse district Maine-et-Loire gezien (1) en op 14 april 2012 nabij de Franse zeehaven van Boulogne-sur-Mer (2). En gisteren dus nabij Gabés (3).
Met Z[Y8] staat het aantal projectvogels gemeld uit Tunesië op 4!

Zwart Y8, Strand van Limawa (Golf van Gabés) Tunesië (Foued Hamza)


Naast Z[Y8] zag Foued 7 Kleine mantelmeeuwen geringd in Noorwegen, 2 uit Finland (Baltische kleine mantelmeeuwen), 2 uit Denemarken, 1 uit Zweden en 1 uit Duitsland.

vrijdag 5 oktober 2012

Nieuws uit Tunesië

Afgelopen maandag bereikte mij het bericht dat Foued Hamza een kleine mantelmeeuw van ons project had afgelezen. Hij zag projectvogel R[KT] in de Golf van Gabés bij Gannouche in Tunesië.



De vogel was in eerste instantie geringd op 25 mei 2005 door Fernand Roels in Zele-Heikant (België). Vervolgens vingen wij dit vrouwtje terug op het nest in de Haven van Vlissingen-Oost op 13 mei 2007.
Het is de eerste waarneming van de vogel in Tunesië. Waarnemingen uit Tunesië zijn overigens sowieso schaars. In totaal zijn er slechts drie projectvogels teruggemeld uit Tunesië waarvan er twee door Foued zijn afgelezen in de Golf van Gabés. Een derde exemplaar werd door Ali Berbash gezien nabij Sfax in de zoutpannen van Thyna.

donderdag 4 oktober 2012

Groene tibia-ringen

Het is weer even geleden dat er een bericht is geplaatst op deze blog. Ik probeer vanaf nu weer met enige regelmaat de highlights te publiceren omtrent ons onderzoek aan zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen in Zuidwest-Nederland.

Dit jaar zijn er weer enkele honderden jonge kleine mantelmeeuwen gekleurringd door het ringteam van Buijs Eco Consult. Ook zijn er tientallen jonge zilvermeeuwen gekleurringd. Dit keer zijn de ringen groen van kleur en hebben een punt tussen de twee inscripties zoals op onderstaande foto is te zien.


3.10.12 (Alain Fossé), Vuilstort van  La Poitevinière, Maine-et-Loire, Frankrijk.